نگاهی اجمالی به کتاب“ جنگ با تمام فضای خاکستری و سیاهش دست‌مایه‌ی بسیاری از نویسندگان در طول تاریخ بوده است تا قصه‌هایی از دل جنگ را بازگو کنند که کمتر شنیده شده‌اند. «هاینریش بل» براساس تجربه‌ی زیسته‌اش در دوران جنگ جهانی کتاب «آدم کجا بودی؟» را به نگارش درآورده است که داستانی خواندنی و جان‌سوز از جنگ و تأثیر ویرانی‌هایش بر زندگی مردم است.
کتاب «آدم کجا بودی؟» Wo warst du Adam اثر «هاینریش بل» سال 1951 منتشر شده است. داستان این کتاب به اواخر دوران جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد و تلخی‌ها و ناکامی‌های آن دوران را به تصویر می‌کشد. «هاینریش بل» حکایت سربازان خسته را روایت می‌کند و شهر خاکستری و دودگرفته را نمایش می‌دهد. او با قلم توانایش فضای آن دوران را به‌گونه‌ای ترسیم می‌کند که خواننده خود را در آن زمان و مکان تصور می‌کند. ”
نگاهی اجمالی به کتاب“ مضمون کتاب آخرین انار دنیا در زمینه ادبیات جنگ، سانسور، قربانی، عشق‌های شکست‌خورده، نقدحکومت و احزاب سیاسی است. بختیار علی پرکارترین و پرتیتراژترین نویسنده کرد لقب گرفته‌اشت. ”