خاطره‌های پراکندهنویسنده: گلی ترقی

“ کتاب خاطره‌های پراکنده نوشته‌ی گلی ترقی است. او در این کتاب، هشت داستان کوتاه را کنار هم قرار داده که عنوان داستان‌ها از این قرار است: «اتوبوس شمیران»، «دوست کوچک»، «خانه‌ی مادربزرگ»، «پدر»، «خدمتکار»، «مادام گُرگِه»، «خانه‌ای در آسمان» و «عادت‌های غریب آقای الف در غربت». با توجه به‌عنوان کتاب، شاید نویسنده در نگارش این داستان‌ها از خاطرات کودکی‌اش متأثر باشد و شاید اصلاً بخشی از خاطراتش را عیناً در این کتاب نقل کرده باشد. در داستان «دوست کوچک» قصه‌ی دو دختربچه را می‌خوانیم که با هم پیمان خواهری بسته‌اند؛ اما پیدا شدن سر و کله‌ی یک دوست سوم همه‌چیز را به هم می‌ریزد. در بخشی از این داستان آمده است: «تابستان هزار و نهصد و هشتاد و چهار؛ ساحل مدیترانه پوشیده از آدم است. جا برای تکان خوردن نیست. به خاطر بچه‌ها تن به این سفر داده‌ام و از آمدن پشیمانم. دریای فیروزه‌ای کثیف و خاکستری است و هوا، مرطوب و داغ، روی تن سنگینی می‌کند. کتابم را می‌بندم و به مردمی که دور و برم هستند نگاه می‌کنم و نگاهم بی‌تفاوت از روی بدن‌ها می‌گذرد، دور می‌زند، برمی‌گردد و روی صورتی نیمه‌آشنا می‌ماند. نزدیک به من، زنی تنها، که سن و سال مرا دارد، روی ماسه‌ها دراز کشیده است و حسی غریب بِهِم می‌گوید که من این زن را می‌شناسم. فکرهایم درهم می‌شود و ته سرم، خاطره‌هایی مغشوش، مثل کرم‌های شبتاب، برق برق می‌زنند. رویم را برمی‌گردانم اما حواسم پیش اوست. ناراحتم و دلم می‌خواهد جایم را عوض کنم. بچه‌ها را صدا می‌زنم. عینک آفتابیش را برمی‌دارد و توی کیفش دنبال چیزی می‌گردد. سرش را بالا می‌گیرد. می‌نشیند. رویش را می‌چرخاند و یک آن، به من خیره می‌شود؛ از چشم‌هایش است که او را می‌شناسم؛ از آن دو تا دایره‌ی درشت آبی که هنوز هم مثل روزهای کودکی ته دلم را می‌لرزاند.» ”

مردگان زرخریدنویسنده: نیکلای گوگول

“ کتاب صوتی مردگان زر‌خرید یا نفوس مرده اثر نیکولای گوگول و ترجمه‌ی فریدون مجلسی است. نیکولای گوگول، نویسنده‌ی بزرگ و یکی از قله‌های ادبیات کلاسیک روسیه، مبدع رئالیسم انتقادی و طنزپرداز چیره‌دست، در روستای بالشیه‌ساروچینتسی در غرب روسیه (اوکراین فعلی) در خانواده‌ای خرده‌مالک به دنیا آمد. او پس از پایان دوران دبیرستان انتظار داشت به آرزوی دیرینه‌اش برسد و شغل دولتی خوبی نصیبش شود؛ اما به کارمندی ساده در یکی از ادارات سنت‌پترزبورگ تبدیل شد. گوگول پس از ناموفق بودن نخستین اثرش ـ منظومه‌ی هانس‌کوشل‌گارتن ـ همه‌ی نسخه‌ها را خرید و نابود کرد. نویسنده‌ی ناامید دوباره دست به قلم شد و داستان‌ شب‌هایی در قصبه‌ی نزدیک دیانکا را نوشت و الکساندر پوشکین تشویقش کرد. سه سال بعد، استادی‌اش را در داستان‌های «یادداشت‌های یک‌ دیوانه»، «دماغ»، «پرتره»، «کالسکه» و «شنل» نشان داد. منتقدان در حین اجرای نمایشنامه‌ی بازرس او را به هجو‌نویسی و توهین به کشور متهم کردند. گوگول، آزرده‌خاطر به رم سفر کرد تا در آرامش، کتاب نفوس مرده را بنویسد. نویسنده در این اثر به زندگی شهروندان درجه‌ی دوم ـ رعایای شبه‌برده ـ روسیه می‌پردازد و سیاست‌های دولتی را به سخره می‌گیرد. آن‌ها به دلیل وجود قوانین سخت‌گیرانه حق مهاجرت به شهر را ندارند و باید روی زمین‌های کشاورزی ملاکان کار کنند. چنین است که چیچیکف، قهرمان طمع‌کار داستان، تلاش می‌کند با استفاده از قوانین موجود، بردگان و رعایایی بخرد. رمان گوگول تصویری دقیق و واضح از آداب و رسوم، عادات و روش‌ زندگی مردم روسیه در قرن نوزدهم به دست می‌دهد. انتشار این رمان در زمان خود جنجال به پا کرد و ملاکان و ارباب‌ها این قصه را توهین به خود قلمداد کردند. ”